Bezoekersvraag

Kennisbank

Energiebronnen voor paarden

Een paard heeft energie nodig om prestaties te kunnen leveren en lichaamsfuncties in stand te houden. Iedereen heeft wel eens te maken gehad met een paard dat teveel energie had, of juist te  weinig. Op welke manier kun je hier op inspelen? Welke voedingsstoffen leveren energie en hoe komt de energie beschikbaar in het lichaam van een paard?

Er zijn diverse bronnen in de voeding die energie leveren, zoals suiker, zetmeel, vezels en vet. Suiker en zetmeel zijn snelle energiebronnen. Vezels zijn een langzame bron van energie en vetten leveren veruit de meeste energie. De verschillende soorten worden op verschillende plaatsen in het lichaam verteerd en gemetaboliseerd. In de maag worden zeer weinig koolhydraten verteerd. Het grootste gedeelte wordt verteerd in de dunne en dikke darm. De dunne darm verteert in de eerste plaats de suikers en zetmeel in het dieet van een paard, terwijl de dikke darm de vezel verteert.

Suiker en zetmeel
Suiker en zetmeel zijn koolhydraten die voorkomen in granen, krachtvoer en ruwvoer. Zowel suiker als zetmeel worden opgenomen in het lichaam als glucose,waardoor de bloedsuikerspiegel stijgt. Deze stijging stimuleert het vrijkomen van het hormoon insuline. Insuline helpt bij het transport van glucose uit het bloed naar het lichaamsweefsel(zoals spieren), waardoor de glucosewaarde in het bloed daalt. Zodra glucose in het lichaamsweefsel terecht is gekomen kan het omgezet worden in energie, of in glycogeen of vet voor energieopslag. De energie kan direct gebruikt worden of de opgeslagen energie kan op een later tijdstip worden aangesproken.

Doordat suiker en zetmeel snel worden verteerd in de dunne darm, kan de energie ook snel worden opgenomen door het lichaam. Daarom leveren suiker en zetmeel een korte uitbarsting van energie in plaats van duurzame energie.

Het paard lijkt beperkt te zijn in het vermogen om zetmeel te verteren, vooral in grote hoeveelheden. Wanneer paarden teveel zetmeel (zoals te grote porties krachtvoer) consumeren, kunnen enzymen in de dunne darm niet voldoende verteren. Onverteerd zetmeel zal daarom doorstromen naar de dikke darm. De bacterieflora in de dikke darm is niet gewend om grote hoeveelheden zetmeel te verteren, waardoor een verstoring in de bacterieflora kan ontstaan. Dit kan resulteren in de overproductie van  zuren, zoals melkzuur en / of gas, die kunnen leiden tot koliek of hoefbevangenheid.

Vezels
Vezels zijn koolhydraten die niet verteerd kunnen worden door de lichaamseigen enzymen van het paard. Er zijn verschillende soorten vezels zoals cellulose, hemicellulose, pectine en fructaan. Cellulose en hemicellulose komen over het algemeen uit weidegras, pectine uit bietenpulp en luzerne en fructaan komen voor in grassen.

Vezels worden in de dikke darm verteerd door bacteriën, waardoor vluchtige vetzuren ontstaan, die als energiebron fungeren. De vluchtige vetzuren worden door de blinde darm en dikke darm geabsorbeerd, waarna ze omgezet kunnen worden in energie of vet.

Vezels zijn langzaam verteerbaar. Ze geven het paard  continue energie die gebruikt kan worden over een lagere periode. Echter, niet alle vezels kunnen effectief worden gefermenteerd, waardoor de algehele verteerbaarheid verminderd. Bijvoorbeeld cellulose is meestal slechts 40% verteerbaar, hemicellulose 50% verteerbaar, en lignine is helemaal niet verteerbaar. In tegenstelling tot pectine en fructanen die gemakkelijker verteerbaar zijn.  

De bacterieflora in de darmen van een paard is gevoelig voor veranderingen, daarom is een continue stroom van vezelrijke voeding belangrijk voor de darmgezondheid.

Vetten
Vetten en oliën zijn ook zeer goede caloriebronnen voor paarden.Vetten bevatten meer calorieën dan vezels en zetmeel en levert dus meer energie. Vet wordt in de dunne darm omgezet naar glycerol en verolgens in het bloed opgenomen. Paarden die moeilijk op gewicht blijven of zwaar werk moeten leveren kunnen baat hebben bij een aanvulling van vet of olie supplement om voldoende energie te krijgen. Een dieet met een hoog vetgehalte is niet geschikt voor dikke paarden. Lees meer over een vetrijk rantsoen

Welke energie heeft mijn paard nodig?
Bij het samenstellen van een rantsoen moet dus niet alleen gekeken worden naar de behoefte aan energie, maar ook de bronnen van deze calorieën.

Zoals hierboven vermeld, is het gunstiger voor een paard om het merendeel van zijn calorieën uit bronnen zoals vezels te krijgen. Een paard met lage energie-eisen(bijvoorbeeld onderhoud/recreatie) kan de behoefte gemakkelijk dekken door het verstrekken van voldoende ruwvoer van goede kwaliteit. Paarden met hogere energie-eisen hebben wellicht een aanvulling nodig van energie in geconcentreerde vorm, zoals krachtvoer of granen.

Voor paarden met overgewicht, een gevoeligheid voor suiker en zetmeel wordt een laag vetgehalte, laag zetmeel en vezelrijk rantsoen geadviseerd. Kies hooi met een suiker- en zetmeelgehalte onder de 10% en in de totale voeding maximaal 15% suiker en zetmeel. Het suiker in hooi kan ook uitgeweekt worden door minimaal 30 minuten in koud water te weken. Lees meer over suiker uitweken

Paarden die zware arbeid moeten verrichten, zoals hogere dressuur en springsport, military, draf-en rensport etc. hebben veel zetmeel nodig als energiebron voor glycogeenaanvulling. Kies voor deze paarden een voer met een hoger zetmeelgehalte. Mocht het paard problemen hebben met het verteren van de hogere zetmeelgehalten of last hebben van spierbevangenheid dan is een vetrijk rantsoen een alternatief. Ook voor magere paarden die te weinig energie hebben kan een rantsoen met extra vet/olie gewenst zijn.

Inzicht in de terminologie
Verschillende voersoorten bevatten verschillende soorten koolhydraten, deze gevolgen hebben voor de voeding van het paard en de gezondheid. Er zijn diverse termen die de hoeveelheden van verschillende koolhydraten aangeven.

Acid Detergent Fiber (ADF) Een maatstaf voor de minst verteerbare koolhydraten in het voer, voornamelijk cellulose en lignine.
Neutral Detergent Fiber (NDF) Een maatstaf van vezels bestaande uit hemicellulose, cellulose en lignine.
Ruwe celstof Een maatstaf voor de vezels.
Non Fiber Carbohydrates (NFC) Een maatstaf voor zetmeel, eenvoudige suikers en fructanen.
Non Structural Carbohydrates (NSC) Een maatstaf voor de gemakkelijk verteerbare koolhydraten, waaronder eenvoudige suikers en fructanen. Paarden die gevoelig zijn voor glucose moet worden gevoed met een low-NSC dieet.
Water Soluble Carbohydrates (WSC) Een maatstaf voor de in water oplosbare suikers, waaronder eenvoudige suikers en fructanen.
Ethanol-Soluble Carbohydrates (ESC) Een maatstafvoor suiker die oplosbaar zijn in Ethanol,  waaronder voornamelijk mono-en disachariden.

Lees meer:
Spijsvertering