Het is weer bijna voorjaar, kan niet wachten om weer in het eerste voorjaarszonnetje op te warmen… Maar niet voor iedereen is dit zo’n heerlijk moment want tegelijk met het opwarmen van de aarde wordt de cullicoides mug weer wakker. Van deze mug zijn er zo’n 1200 soorten bekend en 2 daarvan worden in Nederland verantwoordelijk gehouden voor het veroorzaken van Staart en manen eczeem (SME), ook wel zomereczeem genoemd.

Staart en manen eczeem is een allergische reactie van paarden op het speeksel van deze kleine mugjes (cullicoïdes, of 'knutjes'). Dit mugje kan prima tegen strenge vorst maar niet goed tegen droogte en houdt het meest van warm , vochtig, wat drukkend en windstil weer. Alleen het vrouwelijke mugje steekt. In principe worden alle paarden gestoken, maar een gedeelte van de paarden reageert hier overgevoelig op. Het paard krijgt jeuk meestal op de manenkam en staartaanzet, maar op de buik  komt ook voor. De paarden gaan schuren, de huid raakt beschadigd, soms tot bloedens toe en de jeuk verergert, er ontstaat een vicieuze cirkel. Zomereczeem komt het meest voor onder sobere rassen als IJslanders, Shetlanders, Haflingers en Fjorden, maar ook andere rassen lijken steeds gevoeliger te worden. In de regel ontstaat de aandoening rond het derden tot zesde levensjaar en neemt in ernst toe naarmate het dier ouder wordt.

Steeds vaker wordt het verband gelegd tussen paarden met staart- en manenecxeem en insulineresistentie. Staart en manen eczeem wordt dan gezien als een symptoom van Insulineresistentie (IR). Veel paarden worden op oude koeienweiden geweid. Dit gras is gekweekt voor hoogproductieve koeien die minimaal 45 liter melk per dag moeten produceren, en niet geschikt voor recreatiepaarden. Het bevat veel teveel suikers en onbestendig eiwit. Het gevolg van een overvloed aan suikers en koolhydraten in combinatie met te weinig beweging kan insulineresistentie zijn. Het bloedsuiker wordt dan in minder gebruikelijk vetweefsel opgeslagen zoals de manenkam en de staartaanzet.  In vetweefsel worden ook allerlei afvalstoffen opgeslagen wat mede ervoor zorgt dat dit vetweefsel makkelijk gaat ontsteken. Maar ook de irritatie van het speeksel van de knut zorgt ervoor dat dit gebied snel overgevoelig reageert waardoor de vicieuze cirkel van jeuk, ontstekingen en schuren makkelijk ontstaat. Dat sobere rassen extra snel last hebben van overschotten aan suikers en eiwitten is dan mijn inziens een logisch gevolg.

Wat te doen als je paard/pony de eerste tekenen van Staart en manen eczeem begint te vertonen: 
1. Sober voeren, dus weidegang beperken (bij klachten helemaal onthouden en in een zandpaddock laten lopen) en grofstengeling hooi gaan voeren. Ook het krachtvoer minimaliseren maar wel extra vitaminen en mineralenpreparaat geven om tekorten te voorkomen;
2. Direct contact met de knutten voorkomen, dus opstallen rond zonsopgang en zonsondergang en overgevoelige dieren met een speciale deken bedekken;
3. Aangedane plekken behandelen door bijv met zwavelteershampoo te wassen en te smeren met diverse jeukverlichtende zalven;
4. Insectwerende middelen op het dier en in de stal gebruiken;
5. Dieren met veel last kunnen in de voeding extra ondersteund worden met omega 3, msm,  magnesium, vitamine E en zink.
 
Lees meer:
Staart- en maneneczeem